Ngày nay, trầm cảm sau sinh là bệnh lý khá phổ biến. Môi trường sống với nhiều áp lực chăm con và công việc; cộng với sự xáo trộn tâm lý và thể trạng sau sinh; thường khiến các mẹ dễ rơi vào trầm cảm. Bệnh lý này thường khó phát hiện và để lại nhiều hậu quả khôn lường. Chính vì vậy, gia đình có phụ nữ trong thời kỳ bầu bí, sinh nở hãy lưu tâm để giúp các mẹ an tâm và vui vẻ hơn. Hãy cùng Mẹ An Nhiên tìm hiểu về cách phòng ngừa và điều trị trầm cảm sau sinh nhé!
Trầm cảm sau sinh là gì?
Trầm cảm sau sinh là trạng thái tâm lý tiêu cực mà sản phụ thường gặp sau sinh. Theo một số nghiên cứu ở Việt Nam, tỷ lệ trầm cảm sau sinh có thể lên tới 33%. Các mẹ bị trầm cảm thường dễ tổn hại thể chất và tinh thần, mất đi mối liên kết giữa mẹ và bé. Từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức và hành vi của trẻ về sau. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra những hậu quả khó lường cho sản phụ.
Dấu hiệu trầm cảm sau sinh
Lo lắng và căng thẳng
Các mẹ bị trầm cảm sau sinh thường cảm thấy lo lắng về sức khỏe của mình và cách chăm con nên hay ôm đồm mọi việc. Các bạn sẽ khó thư giãn, đôi lúc có cảm giác như muốn nổ tung, cảm thấy bế tắc khi giải quyết vấn đề.
Tâm lý ám ảnh
Khi có dấu hiệu trầm cảm, các mẹ thường hay ám ảnh về một người, một tình huống hoặc hoạt động nào đó. Nhiều mẹ có thể trở nên sợ hãi và luôn cảm thấy có mối nguy hại đến với gia đình mình, nhất là với bé.
Mất ngủ thường xuyên
Mất ngủ là dấu hiệu thường dễ gặp nhất. Các mẹ sẽ rất khó để vào giấc ngủ, thường thao thức cả đêm hoặc gặp ác mộng và khó ngủ lại.
Mệt mỏi, suy nhược cơ thể
Nhiều sản phụ sau sinh thường cảm thấy mệt mỏi, khóc lóc cả ngày mà không rõ nguyên nhân. Một số mẹ có thể có cảm giác bị chồng và gia đình bỏ rơi. Mọi tâm sư, suy nghĩ của bản thân đều không được mọi người thấu hiểu và chia sẻ.
Những dấu hiệu này đều là biểu hiện của sự suy nhược cơ thể. Các mẹ thường rơi vào trạng thái mệt mỏi, thờ ơ với mọi việc xung quanh và không muốn chăm sóc bản thân.
Không muốn gần gũi con
Theo bản năng làm mẹ tự nhiên, người phụ nữ sẽ luôn muốn chăm sóc và gần gửi con nhỏ. Tuy vậy, nếu các mẹ có cảm giác không còn sự kết nối với bé thì nên lưu ý, bởi các mẹ có thể rơi vào vấn đề trầm cảm.
Mất ham muốn tình dục
Bệnh trầm cảm sau sinh thường khiến các bạn mất hứng thú với chuyện chăn gối. Nếu bạn không còn ham muốn với chồng một thời gian dài thì cần lưu tâm nhé!
- Chuyên mục liên quan: Trầm cảm sau sinh
Nguyên nhân trầm cảm sau sinh
Thay đổi về nồng độ hormone
Sau khi sinh, hormone trong máu người mẹ sẽ thay đổi nhanh chóng. Các loại estrogen, progesterone sẽ giảm rõ rệt dẫn đến tình trạng mệt mỏi, trầm cảm ở các mẹ.
Sự sụt giảm về nồng độ hormone tuyến giáp thyroid cùng với những thay đổi về huyết áp, sẽ gây áp lực lên sức khỏe của sản phụ. Hệ miễn dịch suy yếu và chuyển hóa năng lượng kém cũng là những căn nguyên gây ra bệnh trầm cảm.
Tình trạng đau sau sinh
Ngoài ra, sau khi sinh, các mẹ thường đối mặt với rất nhiều vấn đề về cơ thể và tâm lý. Những con đau phải trải qua trong quá trình sinh nở. Tình trang đau do mổ đẻ kéo dài vài tuần sau sinh thường khiến sản phụ suy sụp tinh thần và gây áp lực đến sức khỏe tâm lý.
Mặc cảm về ngoại hình
Từ khi bé chào đời, cơ thể mẹ vẫn còn sồ sề, làn da nhăn nheo, nám, mụn… Những vấn đề về ngoại hình sẽ khiến mẹ cảm thấy tự ti và nhiều suy nghĩ tiêu cực.
Áp lực về việc làm mẹ
Ngoài ra, các mẹ còn gặp những thay đổi về lối sống và chưa biết cách chăm bé, nhất là với các mẹ sinh con đầu. Áp lực về dư luận, gia đình cũng phần nhiều khiến mẹ dễ bị trầm cảm.
Bé gặp vấn đề về sức khỏe
Những căng thẳng sau sinh như sinh khó, sinh non, con gặp một số vấn đề sức khỏe… đều là nguyên nhân tăng áp lực cho người mẹ, dễ dẫn đến trầm cảm sau sinh hơn.
Phòng ngừa và điều trị trầm cảm sau sinh
Hỗ trợ từ người thân
Người chồng và người thân trong gia đình là một phần nhân tố quan trọng để hỗ trợ các mẹ. Hãy quan tâm và để ý thái độ, biểu hiện của sản phụ sau sinh hơn. Ngoài ra, các mẹ cũng có thể tự quan sát bản thân. Nếu có những biểu hiện kể trên và kéo dài, thì nên xem xét gặp bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý.
Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp cải thiện vấn đề tâm lý và nhanh hết bệnh hơn!
Tham gia các lớp hướng dẫn chăm sóc bé sơ sinh
Với các mẹ sinh con đầu, còn nhiều bỡ ngỡ về cách chăm sóc con, thì các khóa học này sẽ rất phù hợp. Nó sẽ cung cấp các kiến thức và hướng dẫn về cách chăm bé, tâm lý cho mẹ sau sinh. Các chuyên gia sẽ hướng dẫn cụ thể và giúp các mẹ tự tin, thoải mái hơn khi chăm sóc bé sơ sinh.
Đón nhận sự giúp đỡ của mọi người
Để không gặp vấn đề trầm cảm sau sinh, các mẹ nên chủ động chia sẻ chuyện chăm con với người thân hơn. Từ đó, các bạn sẽ không còn cảm giác lo lắng hay quá áp lực và cô đơn..
Không nên quá lo lắng về việc mình có chăm bé có tốt không
Chắn chắn rằng, với những mẹ sinh con lần đầu, khó tránh những bỡ ngỡ và lo lắng về việc chăm bé. Hãy trao đổi, chia sẻ với những người có kinh nghiệm. Những lời khuyên và tư vấn của người từng trải sẽ khá bổ ích với bạn. Bên cạnh đó, các mẹ có thể tham khảo thông tin trên sách báo để giảm bớt tâm lý lo lắng và có thêm kiến thức cho bản thân.
- Chuyên mục liên quan: Nuôi dậy con
Quan tâm bản thân hơn
Ngoài việc chăm sóc con nhỏ, hãy dành một chút thời gian cho bản thân, để nghỉ ngơi, thư giãn hoặc đi dạo. Việc này phần nào giúp mẹ cảm thấy thoải mái, thư thái và giảm nguy cơ trầm cảm hơn.
Không tự cô lập mình
Đừng nên chê giấu cảm xúc và suy nghĩ của bản thân với người thân xung quanh. Nói chuyên và chia sẻ với gia đình về những khó khăn đang gặp phải sẽ giúp mẹ nhẹ nhàng hơn cũng như trút bỏ được phần nào gánh nặng chăm con.
Dành thời gian ngủ nhiều hơn
Hãy tranh thủ ngủ để có thêm sức khỏe tiếp tục việc chăm bé. Các mẹ có thể duy trì giấc ngủ 6-8 giờ. Giấc ngủ sâu sẽ giúp mẹ nhanh lấy lại tinh thần và cảm thấy sảng khoái hơn.
Điều trị trầm cảm sau sinh
Theo tiến sĩ Sarah Allen, chuyên gia tâm lý trị liệu hàng đầu Hiệp hội trầm cảm sau sinh Illinois (Mỹ) đã cảnh báo: Bệnh nhân trầm cảm sau khi sinh ở dạng nặng cần được chữa trị kịp thời bằng thuốc đặc trị kết hợp vật lý trị liệu.
Khi cảm thấy bản thân có các dấu hiệu trầm cảm sau sinh, mẹ hãy đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Hãy chia sẽ với bác sĩ về tất cả những triệu chứng của bản thân. Việc này sẽ giúp họ chẩn đoán chính xác về bệnh hơn.
Thường thì thuốc kê toa sẽ là thuốc an thần hoặc chống trầm cảm. Với thuốc chống trầm cảm, bạn sẽ cảm thấy khô miệng và buồn ngủ. Bên cạnh việc dùng thuốc, quan trọng nhất là mẹ cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung Vitamin B6 hoặc Vitamin tổng hợp theo chỉ định của bác sĩ nhé!
Một số thắc mắc thường gặp
Ai dễ bị trầm cảm sau sinh nhất?
Như ở phần nguyên nhân, với các gia đình có người từng gặp trầm cảm sau sinh, nguy cơ sẽ là 50%. Nếu mẹ có tiền sử trầm cảm thì nguy cơ trầm cảm sau sinh là 25%. Nếu dừng dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai, nguy cơ bị trầm cảm sau sinh là 68%, nếu tiếp tục dùng thuốc thì nguy cơ là 25%.
Ngoài ra còn một số trường hợp:
- Mang thai khi chưa đủ 18 tuổi
- Căng thẳng trước và trong giai đoạn mang thai như chuyện gia đình, thất nghiệp, tiền nong…
- Thiếu sự chia sẽ và giúp đỡ từ người thân, nhất là người chồng
- Vỡ kế hoạch, mang thai ngoài ý muốn
- Biến chứng thai kỳ như thai lưu, sẩy thai, sinh non… Trầm cảm thường xuất hiện ở người sinh con so, với con rạ tỉ lệ này thường thấp hơn.
Trầm cảm sau sinh thường kéo dài bao lâu?
Về cơ bản, trầm cảm sau khi sinh có thể được chia tạm thời thành 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1
Được xem là giai đoạn khởi phát, lúc này các mẹ thường khó biết bản thân bị trầm cảm, mà thường nghĩ do tâm trạng buồn bã, bận chăm con hoặc lo lắng quá mức.
Giai đoạn này thường các mẹ sẽ mất ngủ hoặc ngủ nhiều, biếng ăn. Lối sinh hoạt theo thói quen bị thay đổi nghiêm trọng. Lúc này, các mẹ cũng dần khép kín bản thân hơn, không muốn gần gũi chồng hoặc cha mẹ. Các bạn chỉ cảm thấy thực sự thoải mái khi ở một mình.
Giai đoạn 2
Đến giai đoạn này, bạn gần như không còn quan tâm đến chế độ dinh dưỡng sau sinh. Kể cả việc cho con bú cũng làm mẹ cảm thấy khó chịu. Lúc này, cơ thể mẹ đã thực sự bị ảnh hưởng do những suy nghĩ tiêu cực và tâm trạng buồn bã. Bộ não bắt đầu giảm sản xuất hormone serotonin, hormone hạnh phúc. Lâu dần sẽ dẫn đến mẹ không còn nhớ cảm giác hạnh phú như thế nào.
Niềm tin và hy vọng của các mẹ về tổ ấm tương lai đã biến mất. Nếu như đã từng mất mát, mẹ sẽ luôn cảm thấy bản thân không bao giờ vượt qua được. Mẹ luôn cảm thấy cuộc sống thật vô nghĩa, bi dát và dần chán ghét mọi thứ.
Giai đoạn 3
Thống kê cho thấy rằng đến 50% sản phụ khi bước vào giai đoạn này đều nghĩ đến chuyện tự tử. Các mẹ sẽ không còn đủ tỉnh táo để nhớ về cuộc đời tuyệt đẹp trước đó. Điều duy nhất các mẹ nghĩ đến là làm sao thoát khỏi cuộc sống đầy sự đau khổ và nổi buồn này.
Mẹ trầm cảm, trẻ sơ sinh chịu thiệt thòi như thế nào?
Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, tình trạng trầm cảm ở mẹ trong giai đoạn mang thai và sau sinh có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng cho trẻ. Một số vấn đề thường xảy ra như:
- Trẻ chậm phát triển, chậm nói
- Trẻ mất kết nối với gia đình và người mẹ
- Các vấn đề về hành vi cư xử sau này
- Bé khóc nhiều hơn bé bình thường
Trầm cảm sau sinh là vấn đề đáng sợ, có thể cướp đi hạnh phúc gia đình đáng lẽ người mẹ được tận hưởng sau khi lên chức. Chính vì vậy, để hạn chế tối đa nguy cơ trầm cảm sau sinh, các mẹ cần trang bị những kiến thức nuôi dạy con và quan tâm bản thân ngay từ khi mang thai. Bên cạnh đó, các anh bố cũng nên thường xuyên quan tâm và chia sẻ chuyện chăm con để góp phần giảm áp lực cho mẹ nhé!
